مسمومیت غذائی چیست؟
مسمومیت غذائی ممکن است تنها در یک فرد، یا تمام گروهی از افراد که در معرض غذا یا نوشیدنی آلوده قرار دارند اثر بگذارد. و مسمومیت بستگی به میزان میکروب یا سم مصرف‌شده در هر فرد و میزان حساسیت فرد در برابر آن دارد…
مسمومیت غذائی زمانی اتفاق می‌افتد که چیزی خورده یا نوشیده باشید که حاوی میکروب‌های مضر(باکتری‌ها، ویروس‌ها یا انگل‌ها ) باشد.
بعضی وقت‌ها باکتری‌ها در غذا سم تولید می‌کنند و سم  آنها سبب مشکل می‌شود

نشانه های مسمومیت غذائی چیست؟

علائم مسمومیت غذائی ممکن است ساعت‌ها یا روزها  پس از مصرف غذا یا نوشیدنی آلوده  شروع شود.

زمان ظهور علائم مسمومیت تاحدی به علت مسمومیت و مقدار  یا نوشیدنی مصرف‌شده بستگی دارد.

علائم مسمومیت ممکن است شامل این موارد باشد:

• درد شکمی
• اسهال، شکم روی
• تب
• بی اشتهایی
• حالت تهوع
• استفراغ ، قی
• ضعف و خستگی (کوفتگی)

مسمومیت غذائی ممکن است تنها در یک فرد، یا تمام گروهی از افراد که در معرض غذا یا نوشیدنی آلوده قرار دارند اثر بگذارد. و مسمومیت بستگی به میزان میکروب یا سم مصرف‌شده در هر فرد و میزان حساسیت فرد  در برابر آن دارد.

چه کسانی بیشتر در معرض مسمومیت غذایی هستند؟

کودکان و افراد مسن بیشتر دچار مسمومیت غذائی می شوند. فراد دیگر هم اگر این شرایط را داشته باشید،‌ بیشتر در معرض مسمومیت غذایی هستید:

• به یک بیماری  پزشکی مزمن مبتلا هستید ، از قبیل بیماری کلیه  یا دیابت
• باردار هستید
• ضعف در سیستم دفاعی بدن دارید، که می تواند به علت مصرف داروها بعد از عمل پیوند عضو ، برخی داروهای شیمی‌درمانی  یا  ابتلا به ویروس ایدز (HIV) باشد.
• اخیرا سفری داشتید، جایی که ممکن است شما در معرض باکتریهای زیادی قرار گرفته باشید که ممکن  است دلیل مسمومیت غذائی شما باشد

اگر دچار مسمومیت غذایی شدم چه کاری باید انجام دهم؟

بیشترین موارد مسمومیت غذائی خفیف هستند و در عرض چند روز برطرف می‌شوند.
در طول این مدت هدف، پیشگیری از کم‌آبی‌ بدن است.کم‌آبی بدن ببه معنای  از دست رفتن مایعات و الکترولیتها (مواد غذائی و مواد معدنی ) مورد نیاز بدن شما است.

تا زمانی که استفراغ و  اسهال‌تان  تمام شود. باید از غذاهای جامد و فرآوردههای لبنی پرهیز کنید.

وقتی احساس بهتری پیدا کردید، بار دیگر  به تدریج خوردن غذا و نوشیدنی را شروع کنید.
غذاهای ساده از قبیل  بیسکویت شور ، نان تست و موز را امتحان کنید.

از خوردن غذاهای ادویه دار، غذای سرخ شده ، لبنیاتها و غذاهایی که دارای چربی و شکر بالا هستند خودداری کنید. مایعات زیاد مصرف کنید  اما از شیر یا نوشید‌نیهای کافئین دار خودداری کنید.

همچنین از نوشیدن نوشابه‌های ورزشی و انرژی‌زا خودداری کنید. ابن نوشیدنی‌ها جایگزینی الکترولیت‌ها (نمک و مواد معدنی) را نمی دهد و  از تلف شدن آب بدن جلوگیری نمی‌کند.

چگونه بفهم کم‌آبی بدن دارم؟

علائم کم ‌آبی بدن اینها هستند:

• کمی یا نداشتن ادرار، یا اداری که تیره تر از حد معمول است
• خشکی زبان
• خواب آلودگی یا خستگی (کوفتگی)
• تشنگی زیاد
• سر درد
• گیجی
• احساس سر گیجه یا منگی
• نداشتن اشک در زمان گریه کردن

برای درمان کم‌آبی خفیف بدن سعی کنید جرعه جرعه آب بنوشید.

سوپ‌های رقیق (آبکی)، نوشابه‌‌های گازدار بی‌رنگ و ترکیب آب میوه با آب می تواند کمک کند.

پرهیز از قهوه، چای، نوشابه‌های گازدار تیره و دیگر نوشیدنی‌های کافئین دار. این نوشیدنی‌ها می‌تواند از دست دادن آب بدن را وخیم تر سازد.

کودکانی که کم‌آبی خفیف بدن دارند را می‌توان با دادن آب یا محلول (ORS) درمان کرد.

ORS پودری است دارای  مخلوطی  درست از نمک، شکر، پتاسیم و دیگر مواد مغذی است  که بعد از مخلوط کردن با آب به نسبت معین برای  به جایگزینی مایعات از دست رفته بدن به کار می‌رود.

در موارد  از دست دادن شدید آب بدن  ممکن است  مجبور شوید در بیمارستان تحت معالجه قرار گیرید. ممکن است لازم باشد مایعات و الکترولیتهای داخل وریدی  را به شما بدهند.
آیا مسمومیت غذائی  بیماری وخیمی است؟

می‌تواند باشد. کم‌آبی بدن می تواند خطرناک باشد، همچنین برخی از انواع مسمومیت‌ها غذایی جدی‌تر هستند.

عفونت معمولا در مادر بسیار خفیف است، اما ممکن است سبب سقط جنین، درد زایمان
زودرس، نوزاد مرده و  مشکلات رشدی  نوزاد می‌شود. افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند با خطر پیشرفت عوارض ناشی از باکتری لیستریا روبه رو هستند.

مسمومیت غذائی ناشی از باکتری اشریشیا کولی ممکن است باعث عارضه‌ای به نام سندرم یورمیک همولیتیک  (HUS)  شود. HUS می تواند سبب نارسایی کلیه به خصوص در افراد دچار  ضعف سیستم ایمنی  شود.

چه زمانی باید به دکتر بروم؟

در این موارد قرار ملاقاتی با پزشک بگذارید:

• اسهال شدید به مدت بیشتر از سه روز طول بکشد
• استفراغ  پی در پی که  بیشتر از دو روز طول بکشد
• در مدفوع تان خون ببینید
• داروهای مدر (ادرارآور) مصرف می‌کنید و  اسهال، حالت تهوع یا استفراغ دارید
• تب بالای ۳۸٫۳ درجه ی سانتی‌گراد دارید.

در این موارد نیاز به مراقبتهای اورژانسی دارید:

• مدفوع شما رنگ خرمائی مایل به قرمز یا سیاه پیدا کرده باشد یا مقدار زیادی خون در مدفوع  خود بینید.
• در استفراغ شما خون باشد
• درد شکمی شدید یا چنگه (کرامپ) معده دارید
• دوبینی یا مشکل در حرکت دادن بخشهایی از بدن دارید
• نشانه های از بین رفتن شدید آب بدن دارید (لیست بالا را ببینید)
• مشکل در بلع غذا
• احساس تپش قلب
•  مسمومیت غذایی شما ناشی  خوردن قارچ‌های سمی یا صدف‌های خوراکی است.

غذاهایی که احتمالا سبب مسمومیت غذایی می‌شود؟

گوشت یا مرغ  نپخته یا نیم پز، فراوردهای لبنی غیر پاستوریزه، صدف خوراکی، میوه‌های نشسته و سبزی نشسته  شایع‌ترین علل مسمومیت غذایی هستند.
مسمومیت غذایی بیشتر در بوفه‌ها و در  پیکنیک رفتن‌ها رایج است،‌که در آنها غذا‌هایی (از قبیل مایونز در سالاد سیب زمینی) برای مدت درازی خارج از یخچال باقی گذاشته می‌شود.

چطور از مسمومیت غذایی دوری کنم؟

می‌توانید قدمهای ساده‌ای  برای دوری از مسمومیت غذایی بردارید:

• میوه‌ها وسبزیجات را حسابی بشویید
• میز محل درست کردن غذا،  تخته های برش،  چاقو و وسایل آشپزخانه را پاک کنید.
• بکرات دستهایتان  و و سائل مورد استفاده‌تان را بشویید
• گوشتهای خام و نپخته را کنار هم در یک بشقاب قرار ندهید
• چنانچه از چاقو برای تکه تکه کردن جوجه مرغ نپخته  استفاده می کنید ، برای تکه‌تکه کردن سایر مواد غذایی که خام مصرف می‌شوند، از آین چاقو استفاده نکنید.
• گوشت را به طور کامل بپزید. درصورت نیاز از حرارت سنج گوشت استفاده کنید. و اطمینان حاصل کنید که گوشت گاو تا ۷۱ درجه حرارت دیده است، در مورد گوشت مرغ و سایر ماکیان ۸۲ درجه سانتی‌گراد و در مورد گوشت ماهی ۶۰ درجه سانتی‌گراد حرارت لازم است.
• از غذاهای بسته بندی شده که تاریخ‌ مصرف‌شان منقضی شده است، استفاده نکنید.
• غذایی که در قوطی های کنسرو شده  پف کرده و صدمه دیده را دوربیاندازید
•  ته مانده ی غذ راا چنانچه تا ۴  ساعت آن را مصرف نمی کنید، در  داخل یخچال بگذارید
• قارچهای جنگلی را نخورید
• پنیرهای تازه و  نرم را  نخورید (مخصوصا  وارداتی) اگر باردار هستید یا ضعف سیستم ایمنی دارید
• زمانیکه به سفر سخت و طولانی می روید، میوههای خام یا سبزیجاتی که با آب ضدعفونی و میکروب زدائی نشده‌اند مصرف نکنید و از آبی که فیلتر نشده(نجوشیده) شیر آب بپرهیزید.
• زمانی که در رستوران‌ها یا مجامع عمومی هستید از خوردن غذاهایی که مدت زمان زیادی خارج از یخچال قرار دارند، بپرهیزید.

نحوه پیشگیری از مسمومیت های ناشی از مواد غذایی و گیاهان سمی

* پیشگیری از مسمومیت های ناشی از مواد غذایی و گیاهان سمی

۱ .مسمومیت با مواد غدایی می تواند در اثر آلودگی غذا در جریان تولید فرآورده های غذایی، تهیه و نگهداری مواد غذایی ایجاد شود.

۲٫ باکتری ها، ویروس ها، قارچ ها، مواد افزودنی غیر مجاز، فلزات سنگین، باقیمانده سموم نباتی از عوامل مهم ایجاد  مسمومیت های غذایی محسوب می شوند.

۳٫ از مصرف کنسروهایی که در قوطی آنها آثار نشت، برآمدگی و فرو رفتگی و زنگ زدگی مشاهده می شود خودداری کنید.

۴٫ آیا می دانید نوعی از مسمومیت غذایی موسوم به ” بوتولیسم” از کشنده ترین انواع مسمومیت ها بشمار می رود؟

۵٫ بوتولیسم در اثر مصرف مواد غذایی  مانند سوسیس، کالباس ، کنسرو ماهی، کنسرو ذرت، کنسرو لوبیا، کشک خام و عسل طبیعی که در شرایط نامناسب و غیر بهداشتی تهیه و نگهداری شده اند ایجاد می شود.

۶٫ علایم و نشانه های بوتولیسم به صورت تاخیری( ۱۲ تا ۲۴ ساعت بعد از مصرف غذای آلوده به باکتری) و به صورت تاری دید، دوبینی، افتادگی پلک، عدم توانایی حرکتی، سختی در بلع، اختلال تکلم و یبوست ظاهر می شود.

۷٫ آیا می دانید اسهال یکی از علایم در بسیاری از مسمومیت های غذایی است؟

۸٫  مسمومیت با گیاهان یکی از شایع ترین علل بروز مسمومیت های اتفاقی در کودکان در جهان بشمار می آید.

۹٫ مصرف یک گیاه توسط حیوانات اهلی و وحشی، دلیلی بر غیر سمی بودن آن برای انسان نیست.

۱۰٫ برخی از گیاهان تزینی موجود در آپارتمان ها و باغچه ها می توانند سبب بروز مسمومیت در انسان شوند.

۱۱٫ در صورت بلعیدن قسمت های مختلف یک گیاه مانند میوه، دانه و برگ آن توسط کودکان حتمآ با مرکز اطلاع رسانی داروها و سموم با شماره ۰۹۶۴۶ تماس حاصل نمایید.

۱۲٫ سعی کنید نام گیاهان موجود در محیط کار و زندگی خود را بدانید، تا در موارد بروز مسمومیت به گروه پزشکی اطلاع دهید.

۱۳٫ مسمومیت با گیاهانی مانند خرزهره، دیفن باخیا و کرچک می تواند کشنده باشد. در صورت وقوع  مسمومیت با این گیاهان  بیمار را در اسرع وقت به نزدیکترین مرکز درمانی منتقل کنید.

۱۴٫ مسمومیت با قارچ های سمی یکی از عنوان مسمومیت هی کشنده محسوب می شود. از مصرف قارچ هایی که نوع آنها را نمی شناسید جداٌ خودداری کنید.

۱۵٫ آیا می دانید برخی از قارچ های سمی در صورت مصرف خوراکی می توانند باعث نارسایی حاد کبدی و مرگ شوند؟

۱۶٫ آیا می دانید تشخیص قارچ های سمی از انواع غیر سمی از روی شکل ظاهری آنها کاری دشوار بوده و نیاز به تجربه و تبحر دارد؟

۱۷- در منزل خود از نگهداری گیاهان تزئینی که دارای میوه ها و ظاهر جذاب برای کودکان می باشند خودداری نمایید.