کمبود خواب حتی اگر اندک هم باشد، منجر به عدم تمرکز، کاهش دید و ایجاد اختلال در حافظه می‌شود.

نتایج تحقیقات گوناگون نشان می دهد هنگامی که مغز با کمبود خواب مواجه می‏شود عملکردش را تغییر می‏دهد و نواحی از مغز فعال می‏شوند که در استراحت کامل بوده‏اند.

به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ،   تحقیقات مفصلی در خصوص اختلالات خواب داشته است، کمبود خواب می‌تواند سلامت روان را تحت تأثیر قرار بدهد و سبب بسیاری از بیماری‌ها از جمله افسردگی شود: «شما همان‌قدر که به رژیم غذایی سالم و روزانه‌تان اهمیت می‌دهید باید به وضع خواب‌تان هم رسیدگی کنید.» او فشارخون بالا، بیماری‌های قلبی و دیابت نوع ۲ را هم از جمله عوارض کم‌خوابی در افراد می‌داند و می‌افزاید: «خواب کافی یعنی حداقل ۷ تا ۸ ساعت خوابیدن در شبانه‌روز که ممکن است این عدد نسبت به سیستم بدن‌های افراد مختلف، یکی دو ساعت متفاوت باشد.»

اثرات کمبود خواب بر روی انجام فعالیت‏های مغزی را می‏توان با قدرت انعطاف پذیری مغز در حالات مختلف دریافت.

کسانی که بیش از ۳۵ ساعت نخوابیده‏اند تست هایی را که افراد استراحت کرده به خوبی جواب می‏دهند اشتباه پاسخ می‏دهند و از تمرکز کمتری برخوردارند.

نویسندگان این مقاله بر این باورند که به هنگام کمبود خواب، سطوح پایین‏تر مغز فعال می‏شوند در واقع به هنگام برگزاری تست میان دو گروه استراحت کرده‏ها و افرادی که کمبود خواب دارند، محققان دریافتند که نواحی متفاوتی از مغز هر گروه فعال است به نحوی که نواحی prefrontal در افراد نخوابیده و کورتکس تمپورال و پارتیال در افراد استراحت کرده بیشتر فعال بود.

در افرادی که کمبود خواب داشتند و با این حالت تست حافظه را بهتر پاسخ داده بودند، علاوه بر کورتکس پره فرونتال، کورتکس باریتال هم فعال بود (نواحی که در دست بالای گوش قرار دارند) این محققان دریافتند که هر چه فرد بیشتر خواب آلوده باشد،

کورتکس پره فرونتال فعال‏تر است. در نهایت می‏توان این گونه برداشت کرد که نواحی که به هنگام کمبود خواب فعال هستند، با زمان‏های دیگر که فرد استراحت کافی دارد، فرق دارد به این ترتیب می‏توان دریافت که چرا هنگام خواب آلودگی اتفاقات و حوادث بیشتر رخ می‏دهد،

بسیاری از اعضا و ارگان‏های بدن دوره‏های استراحت و تجدید قوا را دارند که نیاز به خواب ندارد ولی کورتکس مغز تنها با خواب است که استراحت می‏کند و توانایی‏های خود را باز می‏یابد و آنچه که به هنگام خواب در کورتکس روی می‏دهد هنوز به صورت یک راز است.
هر چه بر میزان کمبود خواب افراد افزوده شود، بتدریج پیامدهای ناگواری نظیر افزایش وزن، مقاومت نسبت به انسولین و بیماری‌های قلبی را نیز به همراه خواهد داشت. اگرچه ممکن است برخی از افراد به ۶ ساعت خواب شبانه‌روزی و گروهی به ۱۰ ساعت خواب شبانه نیاز داشته باشند، اما به طور متوسط هر فردی باید ۸ ساعت در شبانه‌روز را به خواب و استراحت اختصاص دهد. اما خوشبختانه کمبود خواب، جبران‌پذیر است.

معمولا اغلب افراد روزی یک ساعت کمبود خواب دارند و آن به این معنی است که برای جبران این کسری خواب در سال نیاز به ۲ هفته خواب مداوم داریم. یکی از بهترین راه‌ها این است که هر شب یک یا ۲ ساعت بیشتر بخوابیم، اما اگر بشدت دچار کمبود خواب هستید، برای بازگشت به یک الگوی خواب طبیعی چندین ماه زمان لازم است.

به گفته کارشناسان، در چنین شرایطی بهتر است هرگاه احساس خستگی کردید به تختخواب بروید و صبح را بدون تنظیم‌‌کردن ساعت برای بیدار شدن از خواب بیدار شوید.

اگرچه ممکن است در ابتدای چرخه بهبودی و جبران کمبود خواب خود از این که هر شب بیش از ۱۰ ساعت به خواب می‌روید احساس بیهودگی کنید، اما پس از گذشت چند روز بتدریج مدت زمان خواب شما کاهش خواهد یافت. علاوه بر مدت زمان خواب شبانه، شدت و شرایط خواب فرد نیز می‌تواند بر کمبود خواب تاثیرگذار باشد و تنها پس از یک خواب عمیق، فرد احساس شادابی و نشاط را تجربه خواهد کرد.

اگرچه همچنان محققان در تلاش هستند به یافته‌های جدیدی درباره فعالیت‌های مغزی در هنگام خواب دست یابند، اما به نظر می‌رسد که زمان خواب هر فرد فرصتی است برای بازیابی نیروی از دست رفته در مغز. بنابراین هرچه مدت زمان خواب شبانه طولانی‌تر باشد، مغز فرصت بیشتری را برای به دست آوردن آمادگی‌های خود در اختیار خواهد داشت.

با توجه به آنچه گفته شد می‌توان به این نتیجه رسید که بدن هر فرد قادر است براساس نیاز فرد، الگوی خواب مناسبی را برای خود در نظر گیرد. به گفته محققان، عوامل ژنتیکی نقش بسیار مهمی در تعیین الگوی خواب فردی دارند. براین اساس غیرممکن است که فردی بتواند الگوی خواب خود را با گذشت زمان تغییر دهد و در این صورت تنها دچار کمبود خواب و عوارض و پیامدهای ناشی از آن خواهد شد.

بررسی‌ها نشان داده است که هرچه بیشتر خسته شوید، کمتر احساس خستگی می‌کنید، بنابراین بهتر است هرچه سریع‌تر کمبود خواب خود را جبران کنید تا شادابی و نشاط از دست رفته را بازیابید. در غیر این صورت بتدریج با ناتوانایی‌های حسی و ذهنی مواجه خواهید شد که در زندگی شما محدودیت‌هایی را به وجود خواهد آورد.