پروستات چیست و چگونه عمل می کند؟ بیماری‌های پروستات

عفونت، التهاب، بزرگی خوش‌خیم پروستات و سرطان پروستات، سه بیماری مهم پروستات مردان در طول زندگی‌شان است. این بیماری‌ها معمولا قابل پیشگیری نیستند.

بزرگی خوش‌خیم پروستات: بزرگی خوش‌خیم پروستات تقریبا در همه مردان بعد از چهل سالگی اتفاق می‌افتد و بخشی از پدیده فیزیولوژیک بدن محسوب می‌شود و از هر سه مرد مبتلا یک نفر باید عمل جراحی شود. ولی در بعضی از مردان روند بزرگی بیش از اندازه زیاد است و علامت‌هایی در بیمار ظهور می‌کند. شایع‌ترین علامت بزرگی پروستات مشکل در ادرار کردن است. بزرگی خوش‌خیم پروستات سلامت زندگی مردان را به خطر نمی‌اندازد، ولی کیفیت زندگی‌شان را پایین می‌آورد. این بیماری اصلا قابل پیشگیری نیست.

سرطان پروستات: سرطان پروستات نیز قابل پیشگیری نیست. تاکنون علت دقیق بروز آن مشخص نشده است و ارتباطی بین شیوه زندگی و تغذیه غلط با این بیماری دیده نشده است. به همه مردان توصیه می‌شود از سن ۴۵ ـ ۴۰ سالگی به پزشک مراجعه کنند تا پروستات معاینه شود و سپس به صورت دوره‌ای و با نظر پزشک آزمایش‌هایی انجام دهند.

التهاب بیضه: عفونت یا التهاب بیضه در اثر ورود عامل میکروبی به مجرای ادرار و حرکت صعودی آن به بالا و درگیر کردن سایر اعضای تناسلی رخ می‌دهد. بیماری‌های عفونی پروستات ممکن است در اثر ابتلای فرد به بیماری‌های منتقله از راه جنسی اتفاق بیفتد. عفونت‌ پروستات ناشی از بیماری‌های آمیزشی، قابل پیشگیری است.

شاید چنین به نظر برسد که وقتی از بیماری‌های مردان صحبت می‌کنیم منظورمان افراد بزرگسال یا مردان میانسال است؛ در حالی ‌که بیماری‌های مربوط به دستگاه تناسلی مردان در هر سنی ممکن است دیده شود و چه‌بسا مواردی اتفاق بیفتد که خیلی مهم‌تر از بیماری‌های پروستات باشد. به همین دلیل بیماری در جنس مذکر به چند بخش سنی تقسیم می‌شود:

بدو تولد تا ۲۰ سالگی

در این سن مهم‌ترین بیماری شایع «بیضه نزول‌نکرده» است. بعضی از کودکان پسر با بیضه نزول‌نکرده متولد می‌شوند. این کودکان باید تا ۱۲ ماهگی تحت‌نظر باشند، چون گاهی اوقات بیضه خودبه‌خود نزول می‌کند و مشکل برطرف می‌شود؛ گرچه این کودکان هم باید تحت‌نظر پزشک باشند،‌ ولی اگر نزول بیضه تا ۱۲ ماهگی اتفاق نیفتاد، بیضه‌ها باید با عمل جراحی خارج شوند. اگر این کار انجام نشود و کودک دچار بیضه نزول‌نکرده دوطرفه باشد، در بزرگسالی نابارور خواهد شد و مهم‌تر این‌که احتمال بروز سرطان بیضه در او بسیار بالا می‌رود.

۲۱ تا ۴۰ سالگی

سرطان بیضه: بیماری‌ای که در این گروه سنی سلامت مردان را به مخاطره می‌اندازد سرطان بیضه است. سرطان بیضه در دهه سوم و چهارم زندگی دیده می‌شود. این سرطان بسیار خطرناک است و خیلی زود در سطح بدن منتشر می‌شود. مهم‌ترین علامت آن هم وجود توده در بیضه است.

بیماری‌های ناشی از مصرف هورمون توسط مردان: مصرف هورمون‌های استروئیدی که در میان بدنسازان خیلی رواج دارد بشدت سلامت جنسی مردان را به خطر می‌اندازد. این هورمون‌ها عوارض بسیار مضر و جبران‌ناپذیری روی سلامت مردان دارند که می‌توان به تحلیل رفتن بیضه‌ها و ناباروری دائم و ایجاد اختلال‌های کبدی اشاره کرد.

بیماری‌های آمیزشی: موضوع مهمی که مردان را در این گروه سنی درگیر می‌کند، بیماری‌های منتقله از راه جنسی است. تقریبا تا ۲۰ سال قبل شایع‌ترین بیماری جنسی سوزاک محسوب می‌شد، ولی امروزه طیف بیماری‌های آمیزشی کاملا تغییر کرده است و بیماری‌های دیگری همچون زگیل تناسلی، هرپس سیمپلکس یا تبخال تناسلی جایگزین بیماری‌ای مانند سوزاک شده است.

تبخال تناسلی و زگیل تناسلی درمان ندارند. زگیل تناسلی باعث سرطان در مردان و زنان می‌شود و از سرطان‌های مهمی که زنان به آن مبتلا می‌شوند سرطان دهانه رحم است. هر دو ویروس از طریق مقاربت به جنس مخالف انتقال پیدا می‌کنند.

ویروس زگیل تناسلی واکسن دارد و باید برنامه واکسیناسیون در برنامه‌های بهداشتی کشور گنجانده شود. ویروس خطرناک دیگری که مردان و زنان به آن مبتلا می‌شوند ویروس اچ‌آی‌وی است. البته این ویروس از سه طریق جنسی، سرنگ آلوده در معتادان و از طریق مادر به جنین وارد بدن می‌شود. روستات غده‌ای است درست زیر مثانه که منشا جنینی دارد. زمانی که جنسیت جنین مشخص شده و جنین به جنس مذکر تبدیل می‌شود، این بافت جنینی به پروستات تبدیل می‌شود اما این بافت در جنس مونث از بین رفته و آثار کوچکی از آن باقی می‌ماند. پروستات در دوران جنینی و نوزادی کار خاصی انجام نمی‌دهد و وظایف اصلی آن پس از بلوغ است. در واقع تا سن ۱۵ تا ۱۶ سالگی رشد بسیار آرامی دارد. پس از بلوغ، هورمون تستسترون که از بیضه ‌ها ترشح می‌شود، تحت تاثیر آنزیمی به نام ۵ آلفا رودکتاز به دی‌هیدروتستسترون یا DHT تبدیل می‌شود که قدرت این ماده چندین برابر تستسترون است و موجب رشد سریع و چند برابر پروستات می‌شود. این رشد سریع تا ۱۹ الی ۲۰ سالگی ادامه داشته و پس از آن تا ۴۰ سالگی دوباره رشد آرامی پیدا می‌کند.

کار مهم پروستات در دوران پیش از بلوغ، ترشحاتی است که به همراه ترشحات غدد دیگر به مجرا ریخته و آن را مرطوب کرده و به اصطلاح عامیانه آن را روغن ‌کاری می‌ کند تا مجرا روان شده و از خشک شدن آن جلوگیری ‌کند. اما پس از بلوغ و تولید اسپرم به ‌وسیله بیضه‌ ها، مجاری وازودفران که مجاری عبور اسپرم هستند و از داخل پروستات می‌ گذرند اسپرم همراه مقدار زیادی از ترشحات پروستات دفع می‌ شود به‌ طوری که بیش از۹۰ درصد حجم مایع منی از ترشحات پروستات و فقط یک درصد آن اسپرم است. این مایع حاوی موادی است برای تغذیه و نگه داری اسپرم و مواد ضد عفونی‌ کننده به اضافه برخی اسیدهای آمینه.

چه عاملی سبب بزرگی پروستات می‌شود؟

پروستات از یک قسمت محیطی یا عضلانی و یک بافت مرکزی که بافت غددی است تشکیل شده است. پس از ۴۰ سالگی باز به دلیل تغییراتی که در هورمون‌های بدن آقایان انجام می‌شود، نسبت دی‌هیدروتستسترون به استروژن تغییر می‌کند و میزان استروژن بالاتر می ‌رود یا دی ‌هیدروتستوسترون پایین می‌آید. این استروژن سبب حساس شدن بافت غددی پروستات شده و گیرنده‌های آن را بیشتر می‌کند. در نتیجه پروستات دوباره شروع به رشد اضافه می‌کند و بحث بزرگی پروستات پیش می‌آید که حدود ۴۰ سالگی است منتها این رشد به صورت آرام است تا حدود سن ۵۵ سالگی که علایم خود را نشان می‌دهد.

پس ما از ۴۰ سالگی منتظر علایمی نیستیم؟

خیر ولی اگر هم علایمی باشد، زودگذر بوده و با درمان حل می‌شود.

علایم بزرگی پروستات چیست؟

علایم بزرگی پروستات شامل تکرر ادرار شبانه، تکرر ادرار روزانه، تخلیه نشدن ادرار به‌خوبی، کاهش قطر ادرار، کاهش پرش ادرار و این که آخرهای ادرار به صورت قطره ‌قطره می‌آید و فرد احساس می‌کند که باید دوباره به توالت مراجعه کند و به تدریج میزان ادرار باقی ‌مانده در مثانه زیاد می ‌شود. چون پروستات بزرگ شده گردن مثانه را بالا می ‌زند و ادرار تخلیه کامل نمی ‌شود.

آیا بیماری های دیگری هستند که علایم آن ها شبیه به بزرگی پروستات باشد؟

همان‌طور که گفتم، مشکلات پروستات شامل تکرر ادرار، کاهش فشار و … است. کسانی که با این علایم مراجعه می ‌کنند باید در مرحله اول بررسی شوند که بیماری دیگری دارند یا خیر. این بیماری‌ها عبارتند از مثانه‌های عصبی، افرادی کهپارکینسون دارند، افرادی که تنگی مجرا دارند، افرادی که کنار مثانه ‌شان یک کیسه اضافی دارند و ادرارشان در آن کیسه جمع می‌شود و تخلیه نشدن کامل ادرار دارند و دچار عفونت‌های مکرر ادراری می‌شوند و در مراحلی از بیماری دیابتهستند. زیرا دیابت مثانه را به سمت فلج شدن پیش می‌برد. این بیماران در ابتدا دچار تکرر ادرار هستند اما پس از مدتی مثانه ‌شان تقریبا فلج می‌شود و ادرار به ‌طور کامل تخلیه نمی‌شود. این بیماری‌ ها باید تشخیص داده شده و درمان شود و باز اگر علایمی وجود داشت می ‌توان به بزرگی پروستات شک کرد.

چند درصد از افراد ممکن است به بزرگی پروستات مبتلا شوند؟

از ۵۵ سالگی تا ۹۰ سالگی، ۹۰ درصد آقایان به علت بزرگی پروستات به یک مداخله اورولوژیک نیاز پیدا می ‌کنند. یعنی فقط ۱۰ درصد ممکن است نیاز به پزشک نداشته باشند و یکی از روش‌های جراحی باز، تراشیده شدن، لیزر و روش‌های کم‌ تهاجم ‌تر در آن ها استفاده می ‌شود تا راه مجرا بازبماند و ادرار راحت تخلیه شود.

چه کسانی بیشتر در معرض خطر ابتلا به بزرگی پروستات هستند؟

همان‌طور که توضیح داده شد، بزرگی پروستات تحت تاثیر هورمون‌های داخلی بدن است و فاکتورهای خارجی نقش مهمی در آن ندارند و این بزرگی به هر حال در آقایان سنین مختلف صورت می‌گیرد. یکی ممکن است در سن ۵۰ سالگی نیاز به عمل داشته باشد ولی یکی تا ۹۰ سالگی هم علایمی از خود نشان ندهد. این دیگر بستگی به ژنتیک و وراثت افراد دارد.

تشخیص به چه صورت انجام می‌شود؟

بزرگی خوش‌خیم پروستات در قسمت مرکزی پروستات صورت می‌ گیرد که غدد این منطقه بزرگ شده و رشد می ‌کند. توجه کنید که تعداد سلول‌ها زیاد نمی ‌شود بلکه حجم سلول ‌ها افزایش می‌یابد. حدود ۸۵ تا ۹۰ درصد افراد این وضعیت را دارند،۱۰ تا ۱۵ درصد هم، اختلال و تغییراتی در سلول‌های محیطی پروستات دارند، مانند ظهور یک غده یا ندول، در یک لوب سپس لوب بعدی و سپس آهسته از پروستات خارج شده و ممکن است بافت‌ها و استخوان‌ را درگیر کند. این تغییرات طوری است که باز سلول‌های پروستات را با رشدی آهسته به سمت سلول‌های جنینی می ‌برد. www.armin3d.com این غده بدخیم ایجاد شده در پروستات بر توبول‌هایی تاثیر می‌ گذارد که درون‌شان ماده‌ای به نام پی.اس.ای است. ترشحاتی که از پروستات خارج می‌شود، غنی‌ از پی.اس‌.ای است ولی مقدار این آنزیم در خون کم است.

زمانی که غده در بافت محیطی ایجاد می ‌شود، ساختمان سلول‌ها را به هم می ‌ریزد و توبول‌ها را تخریب می ‌کند و موجب می ‌شود پی.اس.ای بیشتری وارد خون شود. وقتی پی.اس.ای خون بالا رفت، به مشکلات پروستات شک می ‌کنیم. البته بعضی موارد شامل بدخیمی، التهاب یا عفونت در پروستات و معاینه پروستات می ‌تواند جواب آزمایش را مثبت کاذب نشان دهد. به عنوان مثال، پزشک در بعضی از معاینات مجبور می‌ شود از راه مقعد پروستات را معاینه کند. http://soalat-aeennameh.persianblog.ir این معاینه سبب افزایش پی.اس.ای در خون می‌ شود یا حتی زمانی که فردی در اثر بیماری دیگری، مجبور به استفاده از سوند است.

وقتی اندازه این غده به دو برابر یا بیشتر از آن می رسد معمولا نشانه های این بزرگی نمایان می شود.
بزرگی خوش خیم پروستات مشکلی شایع در بین مردان است که علائم اولیه آن گاهی از سن40سالگی در اشخاص ظاهر می شود.
80 درصد مردان بعد از سن70سالگی به بزرگی خوش خیم پروستات دچارند.
تکرر ادرار، http://nemone-soalat-aeennameh-ranandegi.persianblog.ir اضطرار، سختی در ادرار کردن و چند شاخه شدن ادرار از نشانه های بزرگی پروستات است.
مردان باید در صورت بروز این نشانه ها به پزشک مراجعه کنند و بعد از50 سالگی نیز هر سال آزمایش خون مربوط به پروستات را انجام دهند.