سبزيكاري 1
مقدمه
شمار گياهاني که در گروه سبزي ها از اهميت زياد برخوردارند بسيار محدود است .بيشتر سبزي ها از تيره Cruciferae ( کلم , شلغم , شاهي و تربچه ) , Leguminosae يا بقولات ( نخود , لوبيا و باقلا ) , Solanaceae ( سيب زميني , بادمجان , فلفل و گوجه فرنگي ) و Cucurbitaceae ( کدو , هندوانه , خيار و طالبي ) مي باشند . قسمت هاي گوناگون مانند برگ ( کاهو ) , دمبرگ ( کرفس ) , ريشه ( شلغم ) , گل (گل کلم ) و ميوه ( گوجه فرنگي ) بصورت پخته ,سرخ شده , تازه ( خام ) , خشک , يخ زده و کنسرو شده مورد استفاده انسان قرار مي گيرد .
با گسترش فن شناسي ( تکنولوژي ) و ماشين آلات و فراهم بودن امکاناتي مانند بذر اصلاح شده , کود شيميايي , علفکش , مواد گندزدا و سموم دفع آفات يا بيماريها و همچنين تسهيلات ترابري ( حمل و نقل ) و ايجاد کارخانه هاي کمپوت و کنسرو سازي , کاشت سبزي و مصرف آن از حالت تفنني و تجملي بيرون آمده و امروز انواع سبزي ها بصورت تجارتي در سطوح گسترده کشت مي شوند و از نظر در آمد بخوبي با ساير رشته هاي کشاورزي رقابت مي کنند.
گروه بندي سبزي ها
سبزي ها بر مبناي شباهت هاي گياهشناسي , نياز هاي دمايي , چرخه زندگي , نحوه مصرف , طرز کاشت و غيره به روش هاي مختلفي گروه بندي مي شوند .معمولا هيچ يک از اين روشها به تنهايي جوابگوي نياز هاي باغباني نيستند و به اين دليل
بر اساس کليه اين گروه بندي ها , سبزي ها را به گروه هاي متفاوتي تقسيم کرده اند .
کاشت سبزيها
1-2 کاشت نشاء ها
نشاء را ميتوان با دست , ماشين هاي دستي و يا ماشين هاي خودکار , در محل اصلي , در زمين جاي داد . نشاء کاري بهتر است در روزهاي ابري , اواخر عصر ويا پيش از بارندگي انجام شود . نشاء سبزي هايي مانند گوجه فرنگي , بادمجان و فلفل را بايد موقعي به زمين اصلي انتقال داد که خاک گرم شده و خطر سرما زدگي وجود نداشته باشد در حاليکه نشاء کردن گياهاني مانند پياز و کلم چون تقريبا در برابر سرما مقاوم هستند ميتوانند زودتر انجام گيرد .
مراقبتهاي زراعي از سبزي ها
پس از کشت بذر و انجام آبياري اوليه , سبزي ها بويژه در چند هفته اول به رسيدگي و مراقبتهايي به شرح زير نياز مندند تا بتوانند خوب رشد کرده محصول زيادي توليد کنند .
2-1 آبياري
بيشتر سبزي ها دوره رشد و نمو خود را در روزهاي گرم و طولاني مي گذرانند و به همين دليل بايد آنها را دسته کم هر 4 – 5 روز يکبار آبياري کرد تا دچار کم آبي نشوند . هنگام آبياري , براي جلوگيري از شيوع بيماريها , بايد دقت شود که ميوه و شاخساره گياه ( بويژه در مورد گوجه فرنگي , بادمجان , هندوانه , خربزه و خيار ) کمتر با آب در تماس باشند .
مزرعه , در مواقعي که هوا گرم است بايد کمتر آبياري شود و بهتر است که آب در اوقات خنک ( شبها يا صبخ هاي زود ) به مزرعه داده شود . کمي پيش از رسيدن ميوه و برداشت آن بايد ميزان آب کنترل شود. گهگاه تغير يافتن دوره آبياري ( بويژه در گوجه فرنگي ) باعث شکاف برداشتن ميوه مي شود .
2_ 2 واکاري
معمولا پس از رويش بذر ها يا مستقر شدن نشاء ها در صورتي که مشاهده شود قسمتي از مزرعه بوته کافي ندارد و کشت کاملا يکنواخت نيست , بايد آن قسمتها را واکاري کرد .براي اين کار با کاشتن نشاء و يا مقداري بذر خيسانده شده , ميتوان بوته هاي مورد نياز را تامين کرد . معمولا اين کار در زمينهاي کوچک انجام مي گيرد . اگر در مواقعي , در اثر پايين بودن قوه ناميه بذر , حمله آفات ( ملخ و کرم رهه ) و سرما زدگي , قسمت اعظم مزرعه بدون گياه باشد , لازم است که به فوريت تمام مزرعه دوباره از همان بذر و يا بذر ديگر کاشته شود .
3 – 2 سله شکني و تنک کردن
پس از هر آبياري , در زمينهاي که داراي مواد آلي کم و خاک سنگين هستند , لايه روي خاک سخت شده و امکان رشد ونمو گياه را کم مي کند . بنابر اين زارعين در زمينهاي کوچک با داس دستي , و در زمينهاي بزرگ با کولتيواتور , غشر سخت و سطحي خاک را خرد کرده ضمنا علفهاي هرز را از بين مي برند . اين کار سله شکني ناميده مي شود . در فرآورده هاي که تعداد بوته در واحد سطح زياد تر از حد مورد نياز باشد بايد بوته هاي اضافي را حذف کرد به اين عمل تنک کردن گويند .
4 – 2 مبارزه با علف هاي هرز
کاشت بذر سبزي , امکانات لازم براي رويش و رشد علف هاي هرز را در مزرعه کاملا فراهم مي سازد و در بسياري از موارد , شمار بوته هاي علف هرز روييده بيش از خود سبزي مي باشد. در اين موارد لازم است که در اولين فرصت براي دفع علف ها اقدام شود تا گياه بتواند از امکانات بيشتري برخوردار گردد.
5 – 2 آفات و بيماري ها
يکي از مراقبت هاي عمده و لازم , در حين نمو سبزي ها , مبارزه با آفات و بيماري ها مي باشد. عواملي از جمله دماي بالا , رطوبت کافي ( به دليل آبياري محصولات در فواصل زماني کوتاه ) و حساسيت گياه ( نازکي بافت , سطح زياد , خوش خوراکي و مواد غذايي زياد ) باعث مي شوند که حشرات و عوامل بيماري زا در طول دوره رشد سبزي ها بدانها حمله ور شوند . شدت حمله گهگاه به حدي است که محصول را به کلي از بين مي برد . گياه مورد حمله اگر هم از بين نرود , ضعيف شده و گذشته از اينکه محصول نا مرغوب مي دهد ميزان توليد آن نيز بطور قابل ملاحظه اي کاهش مي يابد . علاوه بر مبارزه با بيماري ها و آفات راههايي کلي وجود دارد که رعايت آنها مي تواند تا اندازه اي در کاهش آسيب هاي حاصله از آفات و بيماري ها مفيد باشد .
روش هاي عمده عبارتند از :
الف : کاشت بهترين بذر , يعني بذر گواهي شده و عاري از بيماري .
ب: کاشت فرآورده اي که با شرايط آب و هوايي منطقه سازگار باشد و در نتيجه گياه قوي توليد کند.
پ: مبارزه با علف هاي هرز, در مراحل اوليه رشد .
ت: استفاده از کودهاي مورد نياز گياه و مصرف نکردن کود حيواني تازه .
ث: کاشت ارقام مقاوم در برابر بيماري يا آفت مورد نظر .
ج: از بين بردن کليه شاخساره و ريشه و ميوه گياه, بعد از برداشت محصول .
چ: رعايت تناوب زراعي در برنامه کشت .
برداشت سبزي ها
برداشت محصول يکي از مهمترين مراحل توليد به شمار مي رود, بويژه در مورد برداشت سبزي ها بايد به نکات زير توجه شود:
1 – زمان مصرف و مسافت بين مزرعه و بازار ( فرآورده هايي که براي نقاط دوردست فرستاده مي شوند کمي نرسيده , برداشت مي گردند )
2 – نوع مصرف ( کنسرو شدن و يا مصرف تازه ) براي مصرف کارخانه ها , محصول بايد تازه و رسيده باشد و براي صادرات و انباربايد کمي نارس باشد.
3 – وسيله حمل و نقل و نوع جاده .
4 – در نظر گرفتن امکانات برداشت ( کارگر , ماشين آلات مورد نياز , ترابري و غيره ) .
5 – نوع سبزي ( برگ مورد استفاده است يا ميوه يا ريشه يا گل ).
روش هاي برداشت سبزي ها , مانند کاشت آنها , متفاوت است . مثلا روش برداشت کاهو کاملا با برداشت شنبليله , نعناع و خيار متفاوت است . در سبزي هايي که ميوه آنها به مصرف مي رسد , معمولا ميوه ها همزمان نمي رسند , مثلا بين برداشت اولين ميوه گوجه فرنگي تا آخرين آن , 6 – 4 هفته طول مي کشد . امروزه , بمنظور برداشت يکباره يا دوباره ماشيني , با استفاده از ارقام همزمان زودرس و ديررس کوشش مي شود که ميوه را همزمان برسانند و اغلب , با استفاده از هورمون هاي گياهي , اين کار انجام مي گيرد .
يکي از مشکلاتي که در مورد برداشت سبزي هايي مانند پياز , هندوانه و خربزه وجود دارد , تشخيص رسيدن محصول مي باشد . مثلا اغلب تشخيص رسيده بودن ميوه هندوانه نياز به تجربه دارد , البته با در نظر گرفتن شواهدي مانند تاريخ گل دادن ( و در مورد هندوانه صدايي که مي دهد ) و رنگ ميوه مي توان رسيدن آن را تشخيص داد . برخي از سبزي ها را نرسيده برداشت مي کنند مانند خيار سبز, باميه , لوبيا و نخود سبز .
نحوه کشت محصولات داخل زمين دانشگاه
محصول اصلي و کشت شده توسط من کلم گل است که جزء خانواده کلمها است و به تفضيل درباره آن توضيح خواهم داد و سپس توضيح مختصري راجب ساير محصولات کشت شده اعم از باغي و زراعي خواهم داد
